انتخاب روش‌های ارزش گذاری استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا به عوامل مختلفی همچون میزان بلوغ، کیفیت داده‌های مالی کسب و کار، حوزه فعالیت کسب و کار، وضعیت بلوغ زیست بوم استارتاپی و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد.

یکی از روش‌های ارزشگذاری استارتاپ‌ها، روش برکوس است که در دسته روش‌های کیفی و شهودی قرار گرفته و اغلب برای ارزش گذاری استارتاپ‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که هنوز به درآمدزایی نرسیده‌اند.

روش ارزش گذاری دیو برکوس (Dave Berkus Method)

نام این روش ارزش‌گذاری از نام آقای دیو برکوس (Dave Berkus) یکی از موفق‌ترین سرمایه‌گذاران نیک‌اندیش برداشته شده است که تجربه‌ی سال‌ها سرمایه‌گذاری در سیلیکون‌ولی آمریکا را در کارنامه خود دارد. در روش ارزش گذاری برکوس، نیازی به در اختیار داشتن داده‌های کمی و پیش‌بینی‌های مالی کسب و کار نبوده و ارزش‌گذاری همانگونه که گفته شد به صورت کیفی و شهودی، با توجه به تحربه و دانش ارزش‌گذار صورت خواهد پذیرفت. نکته‌ی کلیدی دیگر در مورد روش ارزش گذاری برکوس این است که در این روش ارزش گذاری استارتاپ ، ارزش پیش از تزریق سرمایه‌ی استارتاپ و کسب و کار نوپا (Pre-Money Valuation) محاسبه خواهد شد.

آقای دیو برکوس اولین بار این روش ابتکاری ارزش گذاری استارتاپ را در کتاب فرشتگان برنده (winning angels) مطرح نمود و در آن از تلفیق چند شاخص کلیدی عملکرد کسب و کار بهره جست. مبنای روش ارزش گذاری برکوس بر این اصل استوار است که ارزش گذار پذیرفته باشد که  ارزش استارتاپ یا کسب و کار تحت بررسی وی، تا پنج سال آینده به حدود ۲۰ میلیون دلار خواهد رسید. در این صورت در حال حاضر، ارزش پیش از تزریق سرمایه‌ی استارتاپ در بهترین حالت دو و نیم میلیون دلار خواهد بود. رقم دو و نیم میلیون دلار از پنج شاخص کلیدی عملکرد کسب و کار خواهد آمد که تحقق و وجود هرکدام، معادل ۵۰۰ هزار دلار خواهد بود. به عبارت دیگر در صورتی که استارتاپ تحت بررسی هیچکدام از این شاخص‌های کلیدی عملکرد را محقق نکرده باشد، ارزش آن صفر و در صورتی که همه پنج مورد را محقق کرده باشد، ارزش آن روی سقف ارزش گذاری، یعنی رقم دو و نیم میلیون دلار قرار خواهد گرفت. این شاخص‌ها عبارتند از:

• در اختیار داشتن ایده‌ای نوآورانه و مقیاس‌پذیر
• آماده بودن MVP یا همان حداقل محصول پذیرفتنی
• کامل بودن تیم کارآفرین تمام‌وقت و متمرکز روی توسعه محصول
• وجود شرکای استراتژیک جهت توسعه سریع کسب و کار
• شناسایی کانال‌های فروش و دریافت بازخورد اولیه از مشتریان فعلی

در واقع همانگونه که بیان گردید، در صورتی که ارزش استارتاپ تحت بررسی، در ابتدای ارزش گذاری صفر در نظر گرفته شود، خوردن هرکدام از تیک‌های بالا به معنای افزایش ۵۰۰ هزار دلار به رقم ارزش کسب و کار خواهد بود. به عبارت دیگر، ارزش استارتاپ یا کسب و کار نوپایی که تا بحال فروشی نداشته، مطابق روش برکوس، حداکثر دو میلیون دلار در نظر گرفته شده و این رقم ارزش گذاری برای استارتاپی که حداقل چند فروش را محقق کرده باشد و بازخوردهای کلیدی از مشتریان اولیه را دریافت کرده باشد، حداکثر دو و نیم میلیون دلار خواهد بود.

در ارزش گذاری استارتاپ و کسب و کار نوپا، می توان تنها به روش برکوس اکتفا نمود؟

واضح است که در ارزش گذاری استارتاپ به روش برکوس، داده‌های مالی، پیش بینی‌های آتی از وضعیت کسب و کار، نسبت‌های مالی کسب و کارهای مشابه در بازار هدف اهمیتی نداشته و ارزش گذاری خیلی سریع و سرانگشتی صورت خواهد پذیرفت. در واقع در روش برکوس، نقش تجربه‌ی ارزش‌گذار بسیار پررنگ بوده و طبعا، خطای احتمالی آن بالا خواهد بود. به همین دلیل است که در اغلب منابع ارزش گذاری، توصیه می‌گردد که در ارزش گذاری استارتاپ و کسب و کارهای نوپا، تنها به روش برکوس اکتفا ننموده و از روش ارزش گذاری برکوس در کنار سایر روش‌های ارزش گذاری استارتاپ استفاده گردد.

سقف ارزش گذاری استارتاپ در روش برکوس، در زیست‌بوم استارتاپی ایران به چه صورت است؟

نکته‌ی پایانی اما این است که سقف ارزش گذاری استارتاپ در روش برکوس، در زیست‌بوم استارتاپی ایران به چه صورت است و برای هرکدام از شاخص‌های کلیدی عملکرد بیان شده در روش برکوس، برای ارزش‌گذاری استارتاپ‌های ایران، بهتر است چه مقادیری در نظر گرفته شود. واقعیت این است که پاسخ به این سوالی کار ساده‌ای نبوده و  پارامترهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند روی این مساله تاثیرگذار باشد. اجازه بدهید مساله را اینگونه بیان کنیم. فرض کنیم مطابق گزارش‌های منتشر شده در زیست‌بوم استارتاپی ایران، ارزش استارتاپ‌هایی که از شتابدهنده‌ها خارج می‌شوند چیزی در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیارد ریال باشد. در واقع ما درباره کسب و کاری داریم صحبت میکنیم که همه ویژگی‌های استارتاپ را داشته و احتمالا فروش‌هایی اولیه را نیز تجربه کرده است. در این صورت هرکدام از شاخص‌های کلیدی عملکردی که در روش برکوس مورد استفاده قرار می‌گیرد، ارزشی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان خواهند یافت.

در چنین شرایطی، می‌توان ارزش تخمینی استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپای مراحل بذری (Pre-Seed) را در زیست‌بوم استارتاپی ایران، به روش برکوس استفاده نمود. هرچند باید توجه داشت که استفاده از روش‌های برکوس در سایر مراحل بلوغ، با چنین رقم‌هایی صورت نپذیرفته و نیاز است که ارزش هرکدام از شاخص‌ها و معیارهای روش برکوس، مجددا بسته به شرایط، ارزش‌گذاری گردد.